Эпштейн-Барр - түрліше байқалатын сирек кездесетін вирус

Адамның әр секунд сайын түрлі-түрлі микробтар, вирустармен бетпе-бет келетіні көпшілікке жасырын емес. Олардың кейбіреулерімен біз өмір бойы өмір сүреміз. Бұл мақалада біз жер шарының бірде - бір тұрғыны сақтандырылмаған вирус - Эпштейн-Барр вирусы (ЭБВ) туралы айтамыз, оны адамның 4-типті герпес вирусы деп те атайды. Вирусты ашушылар Майкл Эпштейн мен оның аспиранты Ивонна Баррдың құрметіне солай аталған. Ғалымдардың соңғы іргелі еңбектері бұл вирусты бірнеше жыл бұрынғмен салыстырғанда шындап қабылдауға мәжбүр етеді.

АҚШ-тың Ұлттық жұқпалы аурулар орталығының мәліметі бойынша, бес жасар балалардың жартысына жуығы және елдің ересек тұрғындарының 90-95%-нда Эпштейн-Барр жұқпасының дәлелі бар. Қандағы аналық антиденелері жойылғаннан бастап нәрестелер ЭБВ-ге сезімтал болады. Вирустың бұлай кең таралуы оның эпидемиологиялық ерекшеліктерімен байланысты. Вирус ағзаның дене сұйықтықтарында кездеседі, әсіресе оның жоғары концентрациясы сілекейден табылады. Вирус ауа-тамшылары және байланыс арқылы таралады. Жұқпаның қаупі сүйісу кезінде жоғары. Осы себепті, ЭБВ тудыратын аурудың ғылыми атауынан басқа бейресми атауы бар – "Сүйісу ауруы".

Ауыз қуысында вирус эпителий жасушаларына әсер етеді, бұл жұтқыншақ пен бадамша бездердің қабынуын - "инфекциялық мононуклеоз"-ды тудырады Ауру көкбауырдың ұлғаюынан басқа клиникалық тұрғыдан әдеттегі стенокардиядан еш айырмашылығын байқатпайды. Сондай–ақ, арнайы зертханалық мәлімет - қандағы атипті мононуклеарлардың пайда болуы арқылы, яғни қан жұғындысының егжей-тегжейлі микроскопиясы арқылы ғана анықтауға болады. Сондықтан көбінесе науқастың шағымдары мен жұтқыншақтың түріне қарап ангина немесе ӨТВИ диагнозы қойылады. Мононуклеоздың өзі көкбауырдың жыртылуы мүмкін жағдайларда ғана адамның өміріне қауіп төндіреді. Иммунитеттің төмендеуіне және аурудың созылмалы түрге өтуіне байланысты салдарлық жұқпадан сақ болу керек.

Вирусты жұқтырудың ең ауыр түрі - лимфа түйіндерінің қатерлі ісігі - лимфома. Лимфа түйіндерінде ЭБВ әсер ететін В лимфоциттері жиналып, бақылаусыз көбейе бастайды, бұл ісіктің дамуына әкеледі.

Вирус иммунитетті өзіне-өзі қарсы "қоздыратындықтан", оның жұмысы бұзылып, аутоиммунды аурулар пайда болады. Вирустың бірнеше склероздың дамуына қатысуын көрсететін бірқатар ғылыми еңбектер бар, онда иммунитет жүйке тінінің компоненттерін бұзады, жүйке талшықтарының импульстарды өткізу қабілеті бұзылады, бұл бүкіл жүйке жүйесінің жұмысын ұйымдастыруын бұзуға әкеліп соғады.

Бірақ көбінесе Эпштейн-Барр вирусы бар-жоғын көп адам біле білмейтін ауру - созылмалы шаршаңқылық синдромын (СШС) тудырады: бұл ауру Аурулардың халықаралық жіктемесі тізіміне енгізілген (АХЖ-10). Синдром ұзаққа созылған шаршаумен, жалпы әлсіздікпен сипатталады, ұзақ демалғаннан кейін де синдром кетпейді. Бұл жұмыстан кетіп қалу үшін арналған субъективті хал емес, адамның жүйке, эндокриндік және иммундық жүйесі арасындағы тепе-теңдіктің бұзылуымен бірге жүретін тәуелсіз патология. Клиникалық көріністер жеке ерікті қасиеттер арқылы жеңуге болатын шамалы "әлсіздіктен" бастап, науқасты төсекке таңатын ауыр депрессияға дейін (ауру жағдайлары 10%) өзгереді Өкінішке орай, созылмалы шаршаңқылық синдромына диагноз қою өте қиын, себебі бұл жағдай жүрек және жүйке жүйесінің, асқазан-ішек жолдарының, қуықтың функционалдық бұзылулары ретінде жасырылады.

Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, Эпштейн-Барр вирусымен байланысты көптеген аурулардың емі симптомдық ем деп айтуға болады. Ағзаның қоздырғышпен күресуіне бағытталған этиологиялық терапия көптеген науқастар патологияның себебін диагностикалау қиындықтарын ескермейді.

Бүгінгі таңда дүниежүзілік ғылымда науқастарда ЭБВ-ні анықтаудың маңызы туралы деректердің пайда болуымен "ОЛИМП" КДЗ Siemens IMMULITE® 2000 фирмасының заманауи жабдықтарында Эпштейн-Барр вирусын ИХЛ әдісімен анықтауды ұсынады. Вирусқа қарсы IgG және IgM класы антиденелерін бір мезгілде анықтау вирустың ағзаға жақында енгенін анықтауға, сондай-ақ жұқпалы үдерістің жедел немесе созылмалы сатыда екенін анықтауға мүмкіндік береді.

Назар аударыңыз! Эпштейн-Барр вирусына тексеруден өтіп, осы көп қырлы жұқпаны "ОЛИМП" КДЗ желісінің кез-келген емдеу бөлмесінде анықтауға болады.

Негізгі белгілер (Tag):

Эпштейн-Барр созылмалы шаршау синдромы мононуклеоз